Etnomüzikoloji terim olarak ilk defa 1950’de Hollandalı Etnomüzikolog Jaap Kunst tarafından “Musikologica a study of the nature of Ethno-Musicology, its problems, Methods, and Representative Personalities” adlı kitabında ortaya atıldı ve bu bilimdalı ile uğraşanlarca hemen benimsendi. Etnomüzikoloji belirli bir bölgenin müziğinin sosyal ve kültürel çerçevesi içinde çalışılması veya farklı kültür grupları müziklerinin karşılaştırmalı olarak çalışılması olarak da açıklanabilir. Çeşitli görüşler ve açıklamalarla, müzik, antropoloji, davranış biçimleri ve geleneklerle etnomüzikoloji arasında sıkı bağlar olduğu sonucuna varılmaktadır.
Yakın zamanlara gelinceye kadar, ilkel müzikler şeklinde değerlendirilen etnomüzikoloji kavramı, bugün değişmiş ve dünyadaki bir çok otantik müzik türünün hiç de ilkel olmadığı, toplumda bir çok işlevleri yerine getirdiği, göründüğünden daha komplex yapılara sahip oldukları anlaşılmıştır. Hatta eski pentatonik formlar ve repertuar imkânları modern caz ve müzik ile movement (hareket) terapilerinde sıklıkla kullanılır olmuştur.
Elektronik ve Rock-pop ve Rap; Gangsto-rap gibi yüksek desibel ve çok hızlı ritmli müzik türlerinden ve de Arabesk gibi bir müzikal kültür yozlaşmasından bunalan Dünya ve Türk insanı; gıda, giyim, dekor v.b. gibi pek çok şeyde aramaya başladığı saflığı ve huzuru müzikte de aramaya başlamıştır ve de Etnomüzikolojik malzemeler melodi, ritm, enstrüman, dekor, gelenekler ile önem kazanmaya başlamıştır. Mısır, Sudan, Yemen, Endonezya ve Hindistan’daki arşivler Ford Foundation tarafından kurulmuştur. Almanya ve Japonya gibi ülkelerin arşiv ve etnomüzikoloji bölümlerinin kurulmasındaki destekleri ve Fulbright, Wenner-gren Foundation ve ARIT gibi kuruluşların dünyanın çeşitli yerlerinde yapılan etnomüzikolojik araştırmalara destek vermeleri, ve de New York Üniversitesi müzikterapi merkezini Japon Sony firmasının desteklemesi, İngiliz, İspanya ve Belçika müzikterapi kuruluşlarının Kraliçelerinden yardım görmeleri, üzerinde durulacak örneklerdir.
Dünyada hızla gelişen bu konunun bizce önemli bir noktası etnomüzikolojinin Türk Tarihi ve Müzik Terapi geleneği içindeki yerinin belirlenmesidir. Maalesef bu konuda dünyada çok az bir çalışma yapılmıştır. Doğu Türkistan’ın Hoten vilâyeti yakınında Mülçe Irmağı kenarında kayalar üstünde dans eden insan figürleri bulunmuştur, (tarihinin M.Ö. 6-8000 yıl önceye gittiği söylenmektedir) Rudenko ve Griaznov tarafından Altay’lardaki Pazırık vadisinde bulunan müzik aleti Çeng’in tarihi ise M.Ö. 1700 yıllarını göstermektedir. Bugünkü Çin ve Asya, Dünya musikisini etkileyen Türk musikisini W. Eberhard, E. Chavannes, R. Lach gibi araştırıcılar Dünyaya duyurmuşlardır. Bugün Türk illerinde Dünyanın bilmediği tanımadığı sayısız repertuar, dans, enstrüman örnekleri yaşamaktadır.
Sistemli ve müesseseleşmiş olarak Dünyada müzikterapi geleneği Türk tarihinde görülür. 900 sene önce Selçuklu zamanında Şam’da bu gaye ile hastane kurulmuş, Anadolu’da Amasya, Kayseri, Bursa, Manisa, Edirne, İstanbul şifahanelerinde bu gelenek devam etmiştir. Farabi, İbni Sina, Ebubekir Razi, Haşim Bey, Hafız Hasan Efendi, Hasan Şuri, makamlarımızın, insan vücut organlarına ve duygularına etkilerini tasniflerle göstermişlerdir.
Dede Korkut zamanında kullanılan Kılkopuz, Kolcakopuz, Dombra, Şangobız, Asatayak, Çeng, Komuz, Kılkıyak, Yatuğan, Koray, Sıbızgı, Şerter v.b. gibi enstrümanlardan ve Baksı-Şaman dans ve dualarından, Safüyyüddin ve Meragi gibi büyük üstadların bestelerine; Ney, Tanbur, Kanun, Ud, Kemençe, Bağlama, Tulum, Zurna, Tar, Kudüm, Halile, Mazhar, Sipsi, v.b. gibi enstrümanlara kadar geniş ve güçlü bir müzik zenginliğine sahip olan Milletimizin bu değerleri etnomüzikoloji ve müzik terapide önem kazanmakta olup Dünyada bu maksatla okullar açılmakta ve merkezler kurulmaktadır.
3. Uluslararası Etnomüzikoloji Sempozyumu ve 2. Uluslararası Etnomüzikoloji Dostluk Köprüsü Festivali, bu milli değerlerimizin ve malzememizin Dünya milletleri ile sevgi dolu bir otantik zeminde omuz omuza görünür hale gelmesi yolunda atılmış adımlar olarak değerlendirilebilinir.
YRD. DOÇ. DR. RAHMİ ORUÇ GÜVENÇ
SANAT YÖNETMENİ
You must be logged in to post a comment.